ابراز تاسف در مورد «هویت آفریقایی تیم ملی فرانسه» و لزوم پرهیز از «حریم شکنی های خانواده ستیز» برای رقم نخوردن «چنین عاقبت ننگینی برای ایران عزیز» در نامه هشدارآمیز سردار نقدی به معصومه ابتکار، نشان داد علی مطهری تنها کسی نیست که با اظهارات عجیب خود در مورد «آوردن غول های آفریقایی» در تیم ملی فرانسه، بابت ازبین رفتن «هویت اصیل فرانسوی» نگران است.
اگر آقایان سردار نقدی یا علی مطهری در ایران ۲۰۰ سال پیش قدم می زدند می‌توانستند در کوچه، بازار، اندرونی ها و گاه زمین های کشاورزی و معادن، صدها زن و مرد سیه چرده را ببینند که از کشورهای سومالی، تانزانیا، اتیوپی، کنیا و سودان به شکل کنیز و بنده (اغلب خواجه) به ایران آورده شده بودند. به گواهی محمدابراهیم کازرونی، در اواخر دوران محمدشاه تعداد سودانی ها در بندر لنگه آن قدر زیاد بود که زبان سودانی در بیشتر خانه ها به وفور شنیده می شد و در خاطرات لیدی شیل، همسر وزیرمختار انگلیس در اوایل سلطنت ناصرالدین شاه، ثبت شده که سالانه دو، سه هزار برده آفریقایی از دریای سرخ و زنگبار وارد ایران می شده است. از طرفی بین حجاج و زائران ایرانی مرسوم بود که قبل از بازگشت به ایران از بازار غلامان و کنیزان مکه یا کربلا برده خریداری کنند. در نامه ای که سال ۱۲۶۶ ق، خطاب به امیرکبیر، صدراعظم وقت، در باب خریدوفروش غلام و کنیز سیاه در بنادر جنوب ایران نوشته شده شرح روشنی از فروش غلام و کنیز سیاه در این مناطق به دست می آید. این درست است که بردگان در ایران معمولا به عنوان عضوی از خانواده پذیرفته می شدند و حتی امروزه بسیاری به کاربردن لغت «برده» را در ایران – با توجه به مغایرت واقعیت با ذهنیتی که در مورد این کلمه وجود دارد- غیرمنصفانه می دانند، اما چه این اشخاص خریداری شده را برده بنامیم و چه خدمتکار خانگی، زمانی آن قدر زیاد بوده اند که ردپای آن را هنوز می توان در فرهنگ عامه ایرانیان در شخصیت ها و اصطلاحاتی مانند «حاجی فیروز» و «کاکا برزنگی» پی گرفت.
عاقبت شوم حریم شکنی های خانواده ستیز برای ایران عزیز در آن زمان به کرات اتفاق می افتاد. چنانچه مردی در حدی متمول بود که می توانست کنیزی آفریقایی ابتیاع کند- این امر شامل تعداد کثیری از تجار و بازاریان می شد- و آن زن را عقد موقت ۹۹ساله می کرد و زن بخت برگشته تنها در صورتی می توانست پس از مرگ صاحبش از عاقبت آواره شدن در کوچه و خیابان بگریزد که از او بچه دار شده باشد تا بتواند به واسطه فرزند خود وارث باشد. وضعیت در مورد غلامان بهتر بود. داشتن القابی مانند «حاجی» و «آغا» در مورد برخی از تجار و افراد موفق سیاه پوست (بیشتر از نسل دوم) در اواخر دوران قاجار نشان می دهد که آنها فارغ از رنگ پوست، به واسطه جنسیت خود بیشتر از زنان آفریقایی تبار می‌توانستند تحرک اجتماعی داشته باشند. اگرچه باید این نکته را در نظر داشت که بسیاری از زنان و مردان آفریقایی تبار که به عنوان خدمتکار خانگی، لله یا دده کودکان به خانواده ای وارد می شدند، معمولا تا آخر عمر با احترام و محبت در آن خانواده جا داشتند، اما چه اتفاقی برای چندهزار برده آفریقایی که در برهه ای از زمان در این سرزمین سکنا گزیدند افتاده است؟ آیا آنها ناگهان دسته جمعی و چندهزارنفری از ایران غیب شده اند؟ حالا کجا هستند؟
دکتر بهناز میرزایی، استاد تاریخ دانشگاه براک کانادا، که بیش از ۲۰ سال در مورد ایرانی های آفریقایی تبار مطالعه کرده، در مصاحبه ای با نشریه Middle East Eye تخمین می زند که حدود ۱۰ تا ۱۵ درصد جمعیت جنوب ایران می تواند به عنوان ایرانی آفریقایی تبار شناخته شود. درست است که برخی شواهد تاریخی قبل از دوران اسلامی به وجود ساکنان سیاه پوست خوزستان و استان های ساحلی دلالت دارد، اما اغلب سیه چردگان جنوب ایران بازماندگان آفریقایی هستند که در همان حوالی دروازه های ورودی شان به ایران سکنا گزیده اند. بنابراین تیرگی رنگ تمام ساکنان جنوب ایران برخلاف تصور به دلیل گرما یا آفتاب شدید نیست و البته آنها بازمانده تسلط صدساله پرتغالی ها در جنوب ایران نیستند. امروزه ما روستاهای صددرصد سیاه پوست و آفریقایی تبار در استان های سیستان وبلوچستان، هرمزگان و بوشهر داریم و پراکندگی گسترده جمعیت آفریقایی تبار در استان های جنوبی به راحتی قابل مشاهده است.
تاریخ نشان می دهد که تنها فرانسه مهاجر سیاه پوست ندارد. ما هم سیاه پوست داشته و هنوز داریم. آنها ایرانی هستند. بیش از دو قرن در این سرزمین زندگی کرده اند، با فارس ها و دیگر اقوام ایرانی وصلت کرده اند، امتزاج، تاثیر و تاثر فرهنگی فراوانی اتفاق افتاده است، ولی هنوز هم رجل سیاسی ما وجودشان را به عنوان یک ایرانی به رسمیت نمی شناسند.
اگر فرانسه آن قدر هوشمند است که جام جهانی را با کمک قوای بدنی آفریقایی تبارهایی که تنها دو یا سه نسل در آن کشور زندگی کرده اند به خانه می برد، ما آن قدر هوشمند نبودیم که از قدرت بدنی مردمان سیاه پوست ایرانی که قرن ها در این مملکت زندگی کرده اند در همین زمینه استفاده کنیم، حالا پذیرفتن حق و مهیاکردن امکان عضویت آنها در مشاغل دولتی و رده بالا، شورای روستا و شهر، نماینده مجلس، وزیر و رئیس جمهورشدن به کنار.
منتشر شده در روزنامه شرق
